Ṛṛays Muḥmmad u Tznaxt


Ism nns iɣzzifn iga Ṛṛayṣ Muḥmmad u Yiḥya u Tznaxt (S Tɛrabt: الرايس محمد بن يحيى أوتزناخت) (immut ɣ 1988) kra ar as ttinin "Bu igḍaḍ", iga yan unmɣur n inuẓaṛ n talɣa Taclḥit, kigan d ma inna, kigan d ma ifka i wawal Amaziɣ.

Ṛṛayṣ Muḥmmad u Yiḥya u Tznaxt
Tawlaft n unaẓuṛ

Tudrt nns
Azmz n tlalit : 1889
Aḍɣar n tlalit : Tagngut, Taznaxt
Azmz n tmttant : 1988
Tawwuri
Ṛṛays

Ig yan ṛṛays mqqurn igan mafawal, tettyuga as yat tadiwant ɣ ils ur illin anaw d tɣarast nns ɣ tnḍḍamt idrus ma tt irwasn mqqar iga kullu umarg nns d lmɛna d tuntilin macc awal nns ar issusum amzzuɣ nna as issflidn, ɣ ayan ad gis iskrn s bla anggu itri n itran n umarg Aclḥi d ur imil ad nbdr taẓuṛi n tirruysa iɣ ur nbdr tinml n u Tznaxt. Ar ttinin is d Taznaxt tettyawssan s snat tɣawsin, tettyawssan s tagḍift (taẓṛbit) d muḥmmad u Yiḥya u Tznaxt.

Tudrt nns ssnfl

tlla yat turda f managu ad ilul ṛṛays u Tznaxt, macc ftan imsnubbucn ad inin is ilul ɣ tigira n tasut 19, ɣmklli inna muḥmmad lxṭṭabi, ukan ilul ɣ wammas n yat twja n ayt lhawa ɣ usun n Tgngut ɣ tqbilt n ayt ḍucn ɣ Tznaxt, ɣ tqbilt n Iẓnagn tama n Warzazt, ikcm timzgida lliɣ imẓẓi iḥḍṛ gis zun d kullu wactaln n ɣ wakud ann, iɣra ma ittyawfkan n lquran, macc yiwi tt lhawa n uḥwac d tnḍḍamt. ilmd ilmma tasswisit d rribab dar uslmad nns gʷ ulggum ɣ tqbilt n uḥmidi lli iḍfaṛn i imi n ẓẓgiḍ ad t igan d Ɛbd llah u lfaṭmi, ikka dars kra n ussan aylliɣ d dars ilmd taẓuṛi-ad, macc ikka gratsn kra n umukris, ẓin, bḍun acku ifrk u Tznaxt i uslmad nns is ar t ittknad ɣ tɣrad nns,issn ntta is yufa ad yuti uslmad nns, ɣid aɣ nit issnti umuddu n u Tznaxt d umarg, is akkʷ iskr yat tinml n umarg igan tins.

Ɣ wakud ann rad ibnu s ugayyu nns yan ubdar mqqurn ssɣ Mṛṛakc ar wasif n Dra, ula ɣ tmizar n Sus, lliɣ issn lbaca tthami Aglawwu afulls nns yattuyn, yuzn as tutra ad d ittirir ɣ ibrgmmi nns, acku uglawwu-ad ikka tt inn iḥml bahra inḍḍamn n Tclḥit, d ur ar d ittawi amr ɣwilli dar illa umṭṭay ɣ tẓuṛi-ad, zun d lḥajj Blɛid d Bubkr Anccad d Janṭi d wiyyaḍ.

Timjṛit n Mṛṛakc ssnfl

Ar ittini umiyy is myarn ṛṛways ad mmalaɣn ingratsn, ukan lliɣ inra u Tznxat inḍḍamn yaḍnin ɣ usarag n jamɛ lfna, d lliɣ gis ẓṛan is tn akkʷ yuf ftan ad t sduddin, inin as ixṣṣa ad tffuɣ Mṛṛakc niɣ d rad k nenɣ, iftu ilmma s Wawluẓ, ɣinn a ɣ imnsggar d Ṛṛays lḥaj blɛid.

Imurig nns ssnfl

U tznaxt ifl ma iggutn d awal, macc s taguḍi yuti ɣaylli inɣuban ɣaylli aɣ d iɣaman, ssɣ ɣaylli ilkmn ar azmz-ad illa:

  1. Lḥadit n Sidi Xlil
  2. Lqist n uzllif
  3. Lqist n waylaln
  4. Ifrxan n umarg
  5. Igr ad tga ddunit
  6. Bismi llah ad asiɣ talluḥt
  7. Bismi llah tinit a imi nu
  8. Nḍalb ak a Rbbi

Amarg dar U tznaxt ssnfl

Tettyawssan tɣarast n U tznaxt is ar ittara, ar isawal s inigl (rrmz), ar ikkat lmɛna, d ifhimn id bab n lɛaql ka a rad akzn awal nns, inna yad yat tiklit:

"Awal inu iga inigl, yan ur issin ad yaqqra Naqzabu ad ur igawr ad iyi issflid" (Naqzabu gant yat twssna ɣ usgd)

inna daɣ:

"Talluḥt inu nura tt s uskkil ilan inigl (ṛṛmz), walli issn naqzabu issan inigl (ṛṛmz)"

yini daɣ:

"wada igan lfahim icṭaṛn ɣ lɛaql, imma yan t ur igin ur issin akkʷ mad naddr"

Wanna iqzzan ɣ tzdayt da illan ngr u Tznaxt d umarg da ittrir, isaqsa is tga yat tzdayt tasrfafant niɣ d is tga tastayant, ur rad fllas izri is d ur d u Tznaxt ad istin tazdayt ad, is fllas tga tammara,, kiɣ sar (maḥd) ira ad gis innuṛẓm, ad fllas irwl, ukan ad ur imil yaf tidrfit nns ssɣ tammara ad, ar yakka i umarg nns imntiln ɣ unaruz ad gis iɣama, iṛẓm as, macc ad igan amṛun, yugi umarg ad as isslfld ula ad t inn yajj, mayad ibdr t inn u Tznaxt yat tklit lliɣ inna:

Amarg a lhwa mad k riɣ ula mad sr k nskar
Ɣar ar gigi ttmrratm ṭṭafaɣ lḥilt

Nga ssɣ icibann nra ad nṭṭaf lward inu
Nḍuf amr lmuddn luqt isawl nniɣ as nit

Imil, ɣir tgit algamu nu ɣ ufus nnun
dinna trit ad iss tawit ur aɣ ttcawarti

Taɣawsa yaḍni dar u Tznaxt is ar issnti awal nns s yat tutra i Rbbi nns, ar gis issutur ad as yaws f umarg nns, zun d iɣ iga umarg ad yat tammara d yan wagga iẓẓayn f tadawt nns, ar nttzlam mayad ɣ tuggt n imurig nns:

A Bismi Llah nusi d lqlm ɣ ifassn ula taddwayt inu ad araɣ nbdu srk
A Rbbi nga ṛṛja nu amr ɣ darun ad iyi tɛawnm ɣ lḥadit nbda inn

Tisuɣal ssnfl