Tusnakt: Amzaray ngr tunɣilin

Contenu supprimé Contenu ajouté
AyourAchtouk (msawal | tidrawin)
Aucun résumé des modifications
AyourAchtouk (msawal | tidrawin)
Aucun résumé des modifications
Azrirg 4 :
Tbḍa tusnakt f kigan n iẓlan zun d: tasnmḍant, [[aljibr]], aslaḍ, tanzggit, tamẓla tusnaktant, atg. illa ula yan usngiri gr tusnakt tazddagt d tusnakt tawsnast.
 
Tmyalla tusnakt f tmassanin yaḍn s uzday nns war anaw d tilawt acku ur ar gis tettusmras tamawt d waram f tɣawsiwin tigamanin. Tga tusnakt tamdwant (tin twngimt) s uɣrud nns, iddɣacku tɣsr f igjda mi nttini timidiyin (anamk nns mas ur zrin igjda ad ɣ waram, waxxa aha ttyafrakn) nɣ f tndagin ittwadggan ar kra n tizi yaḍn. Ar tzrri tinawt tamusnaktt nna mi ttinin, addag tzri, askkud, tasumrt, tamnzut,… kudnna iḍfr inaw tt issɣsrn d nna d issufɣn tidt nns ka n tuskiwt taɣẓnant mi nttini tasɣẓnt, nɣ askan amẓẓul. Tinawt nna idusn , maka ur ta d iffiɣ is tga tidt, ar as nttini turda.
 
Mqqar akk gant tyafutin n tusnakt timiditin igan bahra talɣanin, Ar nn nttafa asnas nnsnt ɣ tiyyaḍ tussniwin d ula ɣ yigran imyallan n tetiqnit.
 
== Aẓur n wawal ==
[[Afaylu:Artgate Fondazione Cariplo - Cifrondi Antonio, Euclide.jpg|thumb|324x324px277x277px|Uklid ( Euclide ) ]]
'''Tusnakt''' tga yat tguri tamaynut nna ɣ llan sin iwaliwn '''tussna''' d '''kti''' (tussna= ''science'', ket = ''mesurer''; tusnakt= science de mesure (mathématiques), tussna n wektay).
 
Azrirg 18 :
 
Ɣ tɣrmiwin tigrikanin, ar trzzu tusnakt, nna ḍusnt twuriwin izwarn d iswingmn iflsafn, ad tawḍ uggar n tmadwant. ungimn n usiskn d usnml agjdan ttyasrasn. ffɣn d sin iẓlan imyallan, tasnmḍant d tnzggit. Ɣ tsuta tiss III ur ta ilul , gan igmamn n uklid tagḍwit i tussniwin n tusnakt n ugrik ssadsn tnt.
[[Afaylu:Image-Al-Kitāb al-muḫtaṣar fī ḥisāb al-ğabr wa-l-muqābala.jpg|left|thumb|301x301px272x272px|Yat tasna zɣ warratn n El Xawarizmi]]
 
 
Tiws tɣrma tanslmt ɣ wuḍuf n ukkusu agriki d usmrks nns d tyafutin ticinwiyin d thindiyin, s lawan akk ɣ tmtta n usnkd n imḍann. ttusmɣrnt twuriwin timusnakin ula ɣ umkraḍakt (asnkd n tsɣunin timkraḍaktanin) uggar n tsnmḍant. tettusnulfa day tettusmɣr tslḍt tamsuddst, taslḍt tazwilan d ljabr agtful.
 
[[Afaylu:Image-Al-Kitāb al-muḫtaṣar fī ḥisāb al-ğabr wa-l-muqābala.jpg|left|thumb|301x301px|Yat tasna zɣ warratn n El Xawarizmi]]
Ɣ «tlalit tamaynut n tsuta tiss XII », ittyaskar uzraw d usuɣl i kra n iḍrisn igrikitn d waɛrabn s tlattant. asiggl amusna innumms nn ɣ turuft. Ɣ tsuta tiss XVI tettusbuɣla, s ungmḍ d byir n la-rami (Pierre de La Ramée), tswingmt n is tlla yat tmassant tamaḍlant nna s nufa ad dars nsbdd tussniwin. yannay nn dikart zɣ 1629, ɣ ilugan i uswala n unlli, allfusn nna tettakka tusnakt afad ad turar tilalt ann. yuwi d dikart, ɣ inaw n tɣarast, alday n tusnakt, «s usrag n war turda d uman n tɣẓinin nns ». ar ittimɣur usiḍn n ljar ḍfrn tt s usrid twuriwin n byitt d tin dikart. day isnulfa nyuṭun d libniz asiḍn amziryan argaran.
 
Ɣ tsuta tiss XVII, iɣḍf galili mas tga tusnakt imiss irwan i uglam n umaḍal agaman, aya nufa ad tt nssgzl d mas ttyaran ilgamn n ugama s yat tutlayt tamusnakt. ihi tskr tusnakt d twada tanaramt, yan zɣ sin iɣzdisn n tmrniwt n tussniwin titrarin.
 
 
Ɣ taɣzi tasut tiss 18 d tiss XIX, tssn tusnakt yan ubuɣlu ḍart uzraw anagraw n tuskiwin, tssnti s tgrumma igan tayafut n twuriwin n galwa f tigda tigtfulin, d izbgan nna issnkd didkind.
Ligne 31 ⟶ 30 :
Tssn tsuta tiss XIX asbuɣlu n yat tẓri tagjdant, f tɣawsiwin akk ttuzrawnin, s twuri n kantur d hilbirt, iga tt usiggl n iskuttuyn imusnakn. tga tgjdant ad abrid nna ḍffrn tugt n imusnakn n tsuta tiss 20 fara ad rzun ad snmln tusnakin akk s iws n yat tmslayt, ad tt igan d tmẓla tamusnakt.
 
Tssn tsuta tiss XX yan ubuɣlu amqranimqqurn ɣ tusnakt s yan uẓlay n taɣulin, d tlalit d usmɣr n kigan n iẓlan imaynutn (zun d zund: tiẓri n wakat, tiẓri tanwlaft, tusndɣart n ljabr d tnzggit n ljabr). Ula tasnslkimt illa dars yan yiḍiṣ f usiggl. Ɣ yat tsga, issrxa amyawaḍ d udraw n tussniwin, ɣ tsga yaḍnin tfka yan imiss i ussmnid s imdyatn. Amussu ad yiwi d asmudm d uszwl.
 
== Taɣulin ==
Ar bahra ittusmras ubṭṭu n tusnakt f sin, kraḍ ar kkuẓ n iẓlan imyallan : ljabr d tslḍt, nɣ ljabr, taslḍt d tnzggit, nɣ ljabr, taslḍt, tanzggit d tsqqar. Iẓlan zund wid ur umann d ur bahra ttusuttan iwtta ibḍḍun gratsn. Acku tuggt n tyafutin timusnakin ar sɣawsant s tsugar d iddan zɣ taɣulin mzaraynin. Zund askkud n Wilṣ, nna ittuɣsrn ɣ 1994. Mknna ttyuskar s tɣarast igan tasnmḍant, as isɣawsa usiskn nns s tsugar imqqurn ɣ tslḍt d tnzggit.
 
=== Taɣulin timatayin ===
Aljibr iga t tgrumma n tɣarasin ttwaskarnin i uzraw d usbuɣlu n tuskiwin n waljibr d i uɣtam n wassaɣn llanin grasnt. Gant tigda tigtfulin d usbuɣlu n tɣarasin n uslaḍ asala amzruyan n waljibr s unamk nns atrar: asiggl ɣ taɣulin ad icuncg tamunt n tmsniwin iskan tiẓri n tgrummiwin, n tẓri n galwa nɣ ula win tnzggit.
 
S usnukmu n unamk, iga uslaḍ iẓli amusnakt isalan timntilin n tillugna n tsnsitin n yan umskil amalaw nɣ asmlal : ar nsawal, s mka, f tslḍt tamalawt d tslḍt tasmlalt. S ussiriw, ar tsmun tslḍt tiɣarasin timusnakin akk nna d gis iffɣn, d kra n tɣarasin n urmas d tslḍt n tallunin n tsɣunin.
 
Ar tkkat tnzggit ɣ tizwiri ad trms tiɣawsiwin ɣ tallunt, ḍar as tiriw s tzrawt n tɣariwin n tɣawsiwin bahra igan timadwanin, s tugt n tsktiwin , ittusnkdn s uḍfur n tugt n tmyadasin, d iffɣn zɣ tslḍt d ula zɣ ljabr.
 
Ar kkatnt tsqqar s ussiriw ad susktnt akk ma add d iddan zɣ uguran. Ssnent tysnẓitin uggar n ma izrin yan usmaynu s tẓri n wakat. Iskr d urmas n ilgamn igurann, nna tt yuwin uggar ɣ isfka yad illan, asiḍn.
 
{{Aggur:Tusnakt/Tin imgradn}}