Tasguri taɣzurant n izrfan n ufgan

Amnni ad icqqa ad t tfhmt !
Amnni ad gis kra n iwalwn nna ur iẓḍaṛ yan ad tn ifhm iɣ ur issin ɣ umawal iẓlin n tutlayt taclḥiyt tatrart.
Mad igan afssay ? Fad ad tfhmt mad gis illan tzḍart ad tawst i yixf nnk s umawal lli illan ɣ izddar akkʷ n tasna. Iɣ t ur tufit, tzḍart ad nn taggʷt ɣ imawaln d isgzawaln.

Tasguri taɣzurant n izrfan n ufganLbriḥ amaḍlan n izrfan ufgan (s tnglizt: Universal Declaration of Human Rights, s tfransist: Déclaration universelle des droits de l'homme, s tɛrabt: الإعلان العالمي لحقوق الإنسان) tga yan amla agraɣlan nɣ zɛma iga win middn umaḍal kullu tn, llan gis kraḍ id mraw n imlan ar sawaln f izrfan n ufgan. Iffuɣ d ɣ usggʷas n 1948 ɣ tasut ad lliɣ nlla, tawingimt n usuɣl n tsguri ad s tamaziɣt taclḥit tlul ɣ dar imslayn n tamsmunt tamaynut n tawsna d isfalkitn umadan ɣ dujanbir 1989.

Mad tettini ssnfl

Tazwart ssnfl

lliɣ tga tukza n ullalu n kraygat yan ɣ tawja tanafgant d umgiddi n izrfan nnsn tirsal n tdrfit d tzrft d ufra ɣ umaḍal.

tg tamttawt n izrfan n ufgan ad ittawin tugtt n mad ihrcn ar isfafa afrak n ufgan, afad ad yili yan umaḍal nna ɣ ttili dar ufgan tadrfit n wawal d usgd, yanf i asdidi d tammara.

d lliɣ iga ufrag n izrfann n umdan yan ufggag n yan ungraw n izrfann afad afgan ad ur isti, g tyira, aɣwwɣ mgal n tdnka d uẓlag; d lliɣ iqqan ad tdus tmrniwt n tuqqniwin n tiddukla ngr n tmtta,

d lliɣ illa g tnttamt id igdudn n tmtta imunn nnan diɣ taflst nnsn g izrfann ifggagn n ufgan, d tizi d watig n wudm anfgan, d umgiddi n izrfann n irgazn d twtmin, rnun nnan is ran ad smɣurn alay anamun d tfadiwin iɣudan n tudrt g tlla tdrfit imqqurn,

d lliɣ msuckan iwankn igmamn, s twsin n tmaddast n tmtta imunn, afad ad yili wzrak amaḍlan amskar n tdrfiyin d izrfan ifggagn n ufgan,

d lliɣ iga ufrak s izrfan d tdrfit askkin akswat fadd ad ittug usuɣn ad,

issafɣ d ugraw amatay alɣu amaḍlan n izrfan n ufgan ad, fad ayg yan uswir nna s ilaq ad nn awḍn akʷ igdudn d tmtta fadd akʷ middn d ifrdisn n wamun, ikttin alɣu ad, ad dusn, s usslmd d usgmi, sbuɣlun d uzrak n izrfann d tdrfiyin, afad, s tɣtasin izdin tinamurin d timaḍlanin, ad ttyakʷzn gin imskarn imaḍlann, ngr n imzdaɣ n iwankn igmamn nɣ ngr ikalln nna illan ddaw n tnaḍt nnsn.

Amnni amzwaru (1) ssnfl

Ar d ttlalan middn gan ilellitn mgaddan ɣ waddur d izrfan, yili akʷ darsn unlli d ufrak, illa flla sn ad ttmyawasn ngratsn s tagmat.

Amnni wis sin (2) ssnfl

  1. Ku yan iẓḍaṛ ad iṭṭf kullu izrfan d tdrfiyin lli illan ɣ ulɣu ad, ad ur yili usnuḥyu, zund win uẓuṛ, nɣ aklu, nɣ anaw, nɣ tutlayt, nɣ asgd, nɣ tannayt tasrtant nɣ tannayt yaḍn, nɣ mad iẓlin s asurs amadan, nɣ win ayda nɣ win tlalit nɣ asurs yaḍn. amr asnuḥyu ngr irgazn d timɣarin.
  2. Ur d iqqan ad yili usnuḥyu iṭṭfn s waddad asrtan, nɣ azrfan nɣ amaḍlan n tamurt nɣ akal ɣ iddr ufgan, ad tg tmurt ad nɣ akal ad adrfi, nɣ amsnal nɣ warasiman nɣ as ittuga kra n uwttu.

Amnni wis kraḍ (3) ssnfl

Ku yan illa dars uzrf ɣ tudrt d tdrfit d tnfrut tanimant.

Amnni wis kkuẓ (4) ssnfl

Awd yan ur izḍar ad dars ilin ismagn , ula ad izznza ar issaɣ afgan.

Amnni wis smmus (5) ssnfl

Ur d iqqan ad yili asrfufn n awd yan, ula timskrt ixʷcnn lli issmẓẓiyn addur n ufgan.

Amnni wis sḍis (6) ssnfl

Ku yan illa dars uzrf n tukza n iman ns azrfan ɣ kraygat adɣa

Amnni wis sa (7) ssnfl

Mgaddan akʷ middn mnid n ulugn yili darsn uzrf n uḥṭṭu n ulugn amr asnuḥyu, ɣiklli darsn illa uzrf ɣ uḥṭṭu imgaddan mnid n asnuḥyu nna d ur imcuckin d ulɣu yad.

Amnni wis tam (8) ssnfl

Ku yan illa dars uzrf ad iftu s tinfgarin tinamurin iɣ illa kra uzggal ɣ izrfan nns lli yas ifka ulugn.

Amnni wis tẓa (9) ssnfl

Ittukkas ad ittyimiẓ ufgan nɣ ad ittukraf nɣ ad tizzug yan amr alug.

Amnni wis mraw (10) ssnfl

Gaddan akʷ middn ɣ uzrf, n adzrin ɣ umnid n tanfgart tasimant tarawsant, nna ittggan taɣtast, iẓlin s izrfan nns nɣ izuccln nns, nɣ tilawt n uynna as ittusbabban g igr n izggaln izrfann.

Amnni wis yan d mraw (11) ssnfl

  1. Ur ittili ubkkiḍ f kra n yan ard ibayn ɣ mnid n tdabut ilint gis tnfrutin n umzaɣ.
  2. Ur ittili ittyamẓ kra n yan f twuri nɣd iɣ ur iri ad iskr tawuri ɣas iɣ iga mayan ubkkiḍ g mnid n ulugn anamur nɣd agraɣlan ɣ tizi nns, d ur fllas ttili kra n tmmara abla tin tizi ann lliɣ ittuskar ubkkiḍ.

Amnni wis sin d mraw (12) ssnfl

Ur ixṣṣa ad yili kra ukccm ixccn ɣ tudrt iẓlin s kra n yan nɣd tin twja nns nɣd azdduɣ nns nɣd imyawaḍn nns nɣd addur nns. yili dar ku yan uzrf n uḥṭṭu n ulugn ɣ zund akccum ad.

Amnni wis kraḍ d mraw (13) ssnfl

  1. Ku yan dars tadrfitn usikl d ad isti adɣar n uzdduɣ nns ɣ iwutta n uwank.
  2. Ku yan dars tadrfitn ad iffɣ tamurt, tinns nɣ tiyyaḍ, nns yili dars uzrf ad dis yurri.

Amnni wis kkuẓ d mraw (14) ssnfl

  1. Ku yan dars azrf ad immuddu s tmazirt yaḍn nɣd ad dis irwl iɣ illa ma ixccn.
  2. Ur ittufka uzrf ad i wanna immuddan afad ad isdabu f ubkkiḍ isrtan nɣd tiɣawsiwin lli ur issuckan d iwttasn d imnzayn n tmtta imunn.

Amnni wis smus d mraw (15) ssnfl

  1. Ku yan illa dars uzrf n tnamunt nns.
  2. Ur ixṣṣa ad ittwakkas uzrf n tnamunt nɣd wanna iran a ts isnfl.

Amnni wis sḍis d mraw (16) ssnfl

  1. Illa uzrf dar urgaz d tmɣart, g uzmz d yussan, ad ttihln skrn tawja nns bla illa kra n usskrf iẓlin s tnamunt, nɣ anaw nɣd asgd. mgaddan awd ɣ izrfan suln mun nɣ g bṭṭu nnsn
  2. Ur ittili littihal ɣas iɣ ira urgaz d tmɣart d ur igi fllasn bzziz.
  3. Iwl ad iskarn g twja ad tg tulgint, nntan ad igan tasila n wamun.

Amnni wis sa d mraw (17) ssnfl

  1. Ku yan illa dars uzrf n tilit ad yili i wul nns nɣ d wiyyaḍ.
  2. Ur ixaṣṣa ad ttukas tilit n awd yan.

Amnni wis tam d mraw (18) ssnfl

Ku yan illa dars uzrf n g tdrfit n uswingm d tin tannayt, d tin usgd ɣilla illa uzrf ad isnf asgɣnns, yilli dars awd uzrf n twnnit tanfrut s kra igat anaw nns.

Amnni wis tẓa d mraw (19) ssnfl

Ku yan illa dars uzrf n tdrfit n tannayt d twnnit, ad ittikṣuḍ f tannayin nns ula arzzu nns ad yamẓ nɣ ad izuzzr, abla iwtta, inɣmisn d twngimin s akʷ imassn n usussn.

Amnni wis simraw (20) ssnfl

  1. Ku yan dars tadrfiyin n tsmuni d tin umun, d tin tmsmunin tangrawt
  2. Ur iẓḍaṛ ḥtta yan ad ibzziz f yan ad ikcm s kra n tmsmunt.

Amnni wis simraw d yan (21) ssnfl

  1. Ku yan illa dars azrf afad ad isti d ad ismdya g istayn, ar isdrfi awd s izrfan iɣrimn d isrtan.
  2. Ku yan illa dars uzrf ad iswuri g tmssugar timattayin n tmazirt.
  3. Tirat n ugdud ad igan afggag n tnbaḍt tagdudant, tirat ad tkk aɣaras n ufran izddign nna ittugan ku azmz, s ustay aɣzuran imsasan d ustay iffrn nɣ abrid t irwasn yikkin tadrfit n ustay

Amnni wis simraw d sin (22) ssnfl

Ku yan illa, ɣiklli iga yan ufrdis ɣ wamun, dars azrf ɣ unfru anamun :azrf ad ibdda f ḥma ad tili tumrt n izrfan idamsann, inamunn d idlsann iẓlin s addur nns d usbuɣlu n wudm nns, ayad s tdusi tanamurt d twisi tagraɣlant, nna isnndn f usnmala d isugim n ku tamurt.

Amnni wis simraw d kraḍ (23) ssnfl

  1. Ku yan illa dars uzrf n tawuri, d tdrfit n ustay n tawuri nns, g tfadiwin tizrfanin d yussan i twuri n ufrag mgal n tgufi.
  2. Ku yan illa dars uzrf n umgiddi ɣ tɣrad n twwuri.
  3. Ku yan iswurun dars azrf ad yamẓ tiɣrad nns izrfn d yusan nna as yikkin, ntta d twja nns, yat tudrt ilan uddur anfgan, nna mmi itturnu, mg illa unngzu, imassn n ufrga anamun.
  4. Ku yan illa dars uzrf ad iskr nɣd ad yili d inmulla afad ad yili uḥṭṭu n wayada nns.

Amnni wis simraw d kkuẓ (24) ssnfl

Ku yan illa dars uzrf n ussunfu, ɣ tizi lli ixwan, d mnck n tsragin n twuri d ussnfu imun d tɣrad.

Amnni wis simraw d smnus (25) ssnfl

  1. Ku yan dars azrf n uswir n tudrt as d yusan i tdusi nns, d tumrt nns d tin twja nns, s usttay tin tmttca, d iḥruyn d tzduɣt d idiwan d tnafutin tinamutin ilaqqn, dars azrf n tnafut mg iga amguf nɣ amuḍin nɣ akkucm nɣ win tdyalt nɣ tusr nɣ, g isursn nniḍn, tizli n imassn n tudrt ur imun d tirit nns.
  2. Ad yili dar tazznt d innas yan ufrag anamun adawsan usddul dd twizi issarn lli isnmala uwank.

Amnni wis simraw d sḍis (26) ssnfl

  1. Ku yan dars uzrf n usgmi. asgmi ad yili abla aqaṛiḍ i usslmd afggag d umzawaru. asslmd amzwaru iga uccil. asslmad atiqni d uzzulan ad isswu ku yan : adf s tɣuriwin timajjyalin ad yanf i ku yan, isnnd f tzmmar.
  2. Asgmi ilaq as ad innal abuɣlu n wudma anafgan d tdusi n uwqqr n izrfannn n ufgan d tdrfiyin tifggagin. ilaq ad ifg taɣḍft i tiddukla d umsḥmal ngr n tmtta d igrawn n tẓuṛi d usgd d usgm n imussutn n tmtta imunn ḥma ad tili tnagrit.
  3. Illa uzrf amzwaru dar imawlan ad stin anaw n tɣri i tarwa nnsn.

Amnni wis simraw d sa (27) ssnfl

  1. Ku yan illa dars uzrfad yaws ɣ tudrt n wamun nns tadlsant d tẓuṛi, yaws awd g usmuttg n tmassanin isfayd gitsnt.
  2. Ku yan illa dars uzrf tga tdrfit n usnulfu d tin tẓṛigt d tin usfsr tanfrut g igran n tskla d win tẓuṛi d win urzzu amassan.

Amnni wis simraw d tam (28) ssnfl

Ku yan illa dars uzrf ad isfayd ɣ uɣawas anamun agraɣlan lliɣ llan izrfan d tdrfiyin lli d yuckan ɣ alɣu ad.

Amnni wis simraw d tẓa (29) ssnfl

  1. Ku yan ar ittaws ɣ twizi n wamun s uynna mu iẓḍaṛ s tgmi n tudrt nns.
  2. Ar nn ittdul ufgan s iskraf lli illan g uslgn ɣ tizi lliɣ ay issnfal izrfan d tdrfiyin afad ad giddnt tmassayin tigdudanin d tmskrt g wamun adimuqṛaṭi.
  3. Ɣiknna ka gant tɣawsiwin ur d iqqan ad mmskarn izrfan ad mnid n iwttasn d imnzayn n tmtta imunn.

Amnni wis kṛamraw (30) ssnfl

Ur illi ɣ ulɣu ad kra n uḍṛiṣ afad ad ismdya kra n uwank nɣd kra n ugdud nɣd ufgan s ɣiklli ira d ur dars kra n uzrf afad iskr tawri nna ira lli ittrẓẓan izrfan d tdrfyin lli d yiwi ɣ ulɣu ad.

Izdayn yadn ssnfl

Isaɣuln ssnfl

  • LEBRÎH N DDUNIT S IZERFAN UFGAN Irur t s tmazight : Hassan Id Balkassm, Brahim Ubella, Ahmed Raghib, Lahocine El Jouhadi, Ussus Mohamed, Bat Omar, El Farkhessi Mohamed, Ben Ihya Lahocine, Ouagrar Mohamed.

Izdayn n brra ssnfl