Tutlayt
|
Tutlayt (amagut: tutlayin) nɣ d ils (amagut: alsiwn), tga tamunt n iwaliwn lli s ar ttnyalkamn middn gratsn, ar sis immal yan i yan mad ira ad t yini. Kraygat yan dars tutlayt nns taymmat, nɣ d ils nns amzwaru; awal lli mi issflid zlliɣ d bḥḥṛa ilul, awal lli sis tsawal mas d babas d aytmas.
Iwaliwn ad n tutlayt ar nttiri ad sisn nssisfiw i wiyyaḍ mad nra d mad ur nri, niri gisn ad asn ssfldn, skrn sisn niɣ tn uznn i wayyaḍ. Kraygat tarabbut n midn ar darsn tettili yat tutlayt lli kullu ttrmasn ar sis ttaran d ar sis ttmsawaln gratsn.
Tutlayin ddrnin d tid mmutninsnfl
Tutlayt iddrn tga tt tutlayt lli s ttnyalkamn middn mi tga tutlayt nnsn taymmat, swa s tmiwant (=awal ka) nɣ s tirra, Iẓḍiṛn ula winna mi ur tgi tutlayt taymmat ad tt lmdn.
Tutlayt immutn tga tt tutlayt nna sul ur ssmrasn gratsn s tmiwant ula s tirra, d ur sul tutlayt taymmatt dar awd yan, macc ar tt sul ssmrasn ɣ kra n igran drusnin zun d asgd, Talatint d tqubṭit s umdya. Aynna ittajjan kra n mddn ad snyifn ad as ttinin tutlayt tazaykut. Tussna n tutlayin tizaykutin, s twisi ɣ uzraw n iḍrisn iqburn, tla tawuri slawann akkʷ ɣ tsnilst tamzrayt mknna tt tla ula ɣ umzruy d iẓlan nns dids izdin. Talatint d sTgrikt tazaykut gant tutlayin mmutnin macc lant atig maaqurn ɣ tdlsa tutrimt.
Iẓḍaṛ ad tili tlslalit (ad daɣ turri s tudrt) i tutlayin mmutnin, zun d mk lli ijṛan i Tɛibrit lli tt inn yadlli ikkan tmmut, ur ar tt ssmrasn wudayn ɣ tudrt nnsn takuyast, amr ɣ usgd.
imra ad tg tutlayt iddrn yan wudus aynalɣa d imzgi, acku ar tettmziriy s umata gr idɣarn iraklann (tintaliwin), gr wammasn inamunn (sociolectes) d gr imdann (idiolectes) ar tettnfal d wakud (s tzgrakudt), ce qui fait que, considérée à un moment donné, une langue est toujours en évolution et contient plusieurs états. Par exemple, le système phonologique des langues est en évolution constante, ce qu'étudie la phonétique historique. Une langue vivante est définie dans une géographie linguistique internationalement reconnue et se définit par sa frontière linguistique. Si cette dernière est traversée par une frontière, c'est une langue transfrontalière.