Taggayin n idammn

Amnni ad icqqa ad t tfhmt !
Amnni ad gis kra n iwalwn nna ur iẓḍaṛ yan ad tn ifhm iɣ ur issin ɣ umawal iẓlin n tutlayt taclḥiyt tatrart.
Mad igan afssay ? Fad ad tfhmt mad gis illan tzḍart ad tawst i yixf nnk s umawal lli illan ɣ izddar akkʷ n tasna. Iɣ t ur tufit, tzḍart ad nn taggʷt ɣ imawaln d isgzawaln.


Bḍan idammn f kkuẓt taggayin, ar asnt nttini taggayin n idammn (s tanglizt: Blood Group) ad tnt igan:

  • A
  • B
  • AB
  • O
Taggayin n idammn d mamnk ad gant

Ar mmaln iskkiln ad is illa nɣ d ur illi umgljin A d B, ganin anawn n uskkar, f tasna n tqlallayin tizuggaɣin. Iɣ illa umgljin A i waḍu nns hat taggayt A ay-gan idammn, iɣ illa umgljin B hat B, iɣ llan s sin hat AB iɣ ur illi ḥtta yan hat O.

Ur jju tallfus (tettmkin) tikki n idammn aylliɣ ttyafan imgljinen A d B, acku mr ur ttwassnen hat rad tg tikki n idammn min asuttu n taggayt amizi imqqurn.

Ku yat ɣ taggayin ad tbḍa f sin wanawen: tuzdirt (-) d tumnigt (+); ar tmmal tmatart ad is illa nɣ d ur ulli umgljin « Rh D » ɣ yan upṛutin n walmgmam n tqlallayin tizuggaɣin.

Ufkan ssnfl

 
Ufkan n idammn z taggayt i ṭayya

Iẓḍar bu taggayt O ad ifk idammn i ayt taggayin yaḍn s timmad nnsn mac ar tn ittamẓ ɣar dar bu taggayt O. Bu taggayt AB ntta ar tn ittamẓ dar taggayin akk mac ar tn yakka ɣar i ayt AB zund ntta. Bu taggayt A ar tn yakka i bu taggayt A d AB ar tn ittamẓ dar bu taggayt O d A, bu taggayt B ar tn yakka i bu taggayt B d AB ar tn ittamẓ dar bu taggayt O d B; S akinn, iɣ dark taggayt AB hat irxa ad taft idammn is dark O hat rad taft amukris ɣ tifi n idammn ak-d-yusan.

Iqqan-d ad nssn mas d ula «Rh D» ila tawuri ɣ tikki n idammn; bu wanaw Rh D- iẓḍar ad ifk idammn i bu wanaw Rh D+ mac tamgla ur tallfus, s unamk n wis ur iẓḍar bu Rh D+ ad ifk idammn i bu Rh D-;

S akinn, wanna dar tlla taggayt O- rad immrni umukris nns ɣ wad yaf mad as yakkan idammn ɣ unmgal n AB+ nna tn ittamẓn dar timmad;

Amukris wiss sin ar ittili dar timɣarin dar illa Rh D-, iɣ d-yiwi ṛebbi turuw yan warraw ilan Rh D+, hat ar tettfaras tsarut nns imglfkkiwn Rhésus. Imglfkkiwn ad rad gn amizi f kra n warraw, nna diɣ tattaru tmɣart ad, dar illa Rh D+, ar as-israg timuḍan imran nɣ akk lmut. Afad ad ur imsar umukris ad, ar tettuga i tmɣart mi gan idammn Rh D- yat tassmi ɣ illa umgal-D (l'anti-D) mac ad ur tzri 72 n tassaɛt ḍart tarwa f tugin n tassmi;

Iɣ tra tmɣart nnk ad taruw annay yak ur dars Rh D- ɣ idammn afad ad tsɣt tassmi ad iskarn attayn n 700 dh ɣ Lmɣrib, mac iɣ dark ḥtta kiyyi Rh D- hat ur illi umukris acku rad aha tettarwm arraw ayt Rh D-, donc imglfkkiwn Rhésus ur rad asn srgn ḥtta yan umukris i tarwa d-ikkan mnid.

Taflwit ssnfl

Ar aɣ tmmal taflwit ad anawn n idammn nna itqbaln kraygat anaw
Walli d ittamẓn Walli d yakkan
O− O+ A− A+ B− B+ AB− AB+
O−                
O+                
A−                
A+                
B−                
B+                
AB−                
AB+                

Amawal ssnfl

  • Amgljin = antigène
  • Asuttu = déterminer
  • Amizi = risque
  • Almgmam = membrane
  • Imglfkkiwn = anticorps
  • Tettfaras = produire


  • Ittyura umgrad anṣli s ifassn n id bu-tasna n Is tessned (Alink nns) ttuysbdaln gis kra n iwaliwn fad ayili s tclḥit.
  Tasnijjit        Tasasfrt      

Isaɣuln ssnfl