Aggur n
Taflsuft

Uṭṭun n imnnitn g waggur ad : 12
Gr tiwallin nk f taggayyin n waggur ad

Aggur n taflsuft
Barrux Spinuẓa, yan seg iflsufn ixatarn n umaḍal aqqbuṛ


Taflsuft ( neɣ : Tayri n tussna) tga yat tguri d iwckan seg tutlayt Tagrikt n zik, seg ( φιλοσοφία  : Filusufya), taguri yad nzzḍar att nbḍu f snat tgzmin (Tigzmt tamzwarut : φιλεῖν : Filyan: iri neɣ Tayri, tigzmt tiss snat : σοφία : Ṣufya : Tussna neɣ tinẓeẓt : الحكمة ).
ɣiladd nzzḍar anini mas Taflsuft dars anamk n : Tayri n tussna neɣ Tayri n tinẓeẓt .


« Tayri bac a-nisan d tayri n tussna, neɣ taflsuft, gant kullu yat tɣawsa  » Aflaṭun,Adlis ns Tagdudant,II,376b


Iflsufn ixatarn

Aṛiṣṭu Uguṣtin Suqṛaṭ
Spinuẓa David Hiyyum Fridiritc Higel
Fridiritc Nitc Imanwel Kanṭ Jun Paul Sarṭer
Jirmi Bintham Juhn Luk Idmund Hussel
Martin Haydger Karl Marks Pitaguras
Reni Dikarṭ Vulṭair Arṭur Cupenhawer
Surin Kirkigard Tumaṣ Akwinas Tumaṣ Hupṣ


Tawlaft n ɣassa

Ugustin]]

Amgrad n wassad

Afulay

Afulay s talatinit (Apuleius ) iga amsnaw amaziɣ n tasuta tiss snat ilul g iɣrm n madur g wammas n ifriqya n izzlmḍ ɣ usggas n 125 s asggas amaziɣ 1075. Ismun mnnaw n igran n tussna am taflsuft, tastrunumit, asujji n tskla. tugha isawal s tutlayt nns tamaziɣt d tlatinit. immut g usggas n 170 s asggas amaziɣ 1120. Ittawssan ufulay s idllisn ns lli bahra dar illa atig imqqurn g umaḍal zund: "Asnus n wurgh" d "Midisinilma" d "Astraonomika

Idllisn

  • Aɣyul n wurɣ
  • Midisinilma
  • Astranumika

ⴰⵎⴳⵔⴰⴹ ⵙ ⵜⴼⵉⵏⴰⵖ

ⵓⴳⵓⵙⵜⴰⵏ ⵏ ⵀⵉpⵓⵏ ⵏⵉɣⴷ ⵙ ⵜⴰⵍⴰⵜⵉⵏⵉⵜ (ⵄⵓⵔⴻⵍⵉⵓⵙ ⵄⵓⴳⵓⵙⵜⵉⵏⵓⵙ ) ⵏⵉɣⴷ ⵙ ⵜⴰⴼⵔⴰⵏⵙⵉⵙⵜ (ⵚⴰⵉⵏⵜ ⵄⵓⴳⵓⵙⵜⵉⵏ ). ⵉⴳⴰ ⵢⴰⵏ ɣ ⵉⴼⵓⵍⵓⵙⴼⵏ ⵉⵎⴰⵣⵉɣ ⵉɣⴰⵜⴰⵔⵏ. ⵉⵍⵓⵍ ɣ ⵜⴰⵎⴰ ⵏ ⵜⴰɣⴰⵙⵜ ɣ ⵜⴰⵎⵣɣⴰ (ɣⵉⵍ ⵙⵓⵇ ⴰⵀⵔⴰⵙ ɣ ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ ⵏ ⴺⵣⵢⵔ) ⴰⵙ ⵏ 13 ⵏoⵯⴻⵎⴱⵔⴻ 354 ⵙ ⴰⵙⴳⴳⴰⵙ ⴰⵎⴰⵣⵉɣ ⴰⵙ ⵏⵡⵉⵙ 31 ⴽⵜⵓⴱⵔ 1304 ⵉⵜⵜⵓⵎḍⴰⵍ ɣ 28 ɣⵓⵛⵜ 430 ɣ ⵃⵉpⵓⵏ (ɣⵉⵍ Σⴰⵏⵏⴰⴱⴰ ɣ ⴺⵣⴰⵢⵔ). ⵄⵢⵜ ⴷⴰⵔⵙ ⴳⴰⵏ ⴽⵓⵍⵍⵓ ⵉⵎⴰⵣⵉɣⵏ ⵎⴰⵛ ⴰⵔ ⵜⵜⵉⵏⵉⵏ ⵎⴰⵙⴷ ⵉⴱⴱⴰⵙ ⵉⵜⴼⵔ ⵉⵔⵓⵎⵉⵢⵏ ⵏⵉɣⴷ (ⵄⴼⵔⵉⴽⴽⵉⵛ ⴰⵔⵓⵎⵉ), ⵉⵏⵏⴰⵙ ⵓⵀⵓ (ⵟⴰⴼⵔⵉⴽⴽⵉⵛⵜ ⵉⵍⵉⵍⵍⵉⵏ). ⵄⵔ ⵉⵜⵜⴰⵔⴰ ⵙ ⵜⴰⵍⴰⵜⵉ ⵏⵉⵜ ⵉⴳ ⵢⴰⵏ ɣ ⵅⴽⵓẓ ⵉɣⴰⵜⴰⵔⵏ ⵏ ⵜⵎⵣⴳⵉⴷⴰ ⵟⴰⵔⵓⵎⵉⵜ ɣ ⵓⵙⵙⴰⵏ ⵏⵙ ⵉⵎⵣⵡⵓⵔⴰ. Iɣⴰⵜⴰⵔⵏ ⴰⴷ ⵍⵍⵉ ⵉⴳⴰⵏ ⵄⴳⵔⵔⴰⵎ ⴰⵔⵓⵎⵉ ⵙ ⵜⴰⴼⵔⴰⵏⵙⵉⵙⵜ (ⵚⴰⵉⵏⵜ ) Uⴳⵓⵙⵜⴰⵏ, ⵄⴳⵔⵔⴰⵎ Uⵎⴱⵔⵡⴰⵙ , ⵄⴳⵔⵔⴰⵎ Jⵉⵔⵓⵎ ⵙ ⵜⴰⴼⵔⴰⵏⵙⵉⵙⵜ (ⵚⴰⵉⵏⵜ Jéⵔôⵎⴻ ), ⵄⴳⵔⵔⴰⵎ ⵖⵔⵉⴳⵡⴰⵔ ⴰⵎⵣⵡⴰⵔⵓ ⵙ ⵜⴰⴼⵔⴰⵏⵙⵉⵙⵜ (ⵖⵔéⴳoⵉⵔⴻ Iⴻⵔ ) ⴷ 33 ṭⴰⵍⴱ ⵏ ⵜⵎⵣⴳⵉⴷⴰ ⵜⴰⵔⵓⵎⵉⵜ. Iⴽⴰⵜⵓⵍⵉⴽⵉⵢⵏ ⴰⵔ ⴱⴷⴷⴰ ⵙⴽⴰⵔⵏ ⵜⴰⴼⵓɣⵍⴰ ⵏ ⵜⴰⵎṭṭⴰⵍⵜ ⵏⵙ ⴳⵔⴰⵢⴳⴰⵜ ⴰⵙ ⵏ 28 ɣⵓⵛⵜ (15 ɣⵓⵛⵜ ⴰⵎⴰⵣⵉɣ). ⵄⵉⵜ ⵓɣⵜⵓⴷⵓⴽⵙ ⵏⵜⵜⵏⵉⵏ ⴰⵔⴰⵙ ⵙⴽⴰⵔ ⵏ ⵜⴰⴼⵓɣⵍⴰ ⴰⵙ ⵏ 15 ⵢⵓⵍⵢⵓ (2 ɣⵓⵛⵜ ⴰⵎⴰⵣⵉɣ)

Imgrad mqqurnin n Taflsuft


Taggayyin n Taflsuft

aucune sous-catégorie

Tirra

Mixayel Aleksandrubicc Bakunin

Mixayel Aleksandrubicc Bakunin (s trusit Михаил Александрович Бакунин), imi qqaren tikwal Michel Bakounine, illul ass n 20 neɣ 30 di mayu 1814 di Primuxino, di tmurt n Rrus, imut ass amenzu di yulyu usseggass n 1876 di Bern, tamurt n Sswis d afilusuf anerwaḍ (anar). Acḥal d asseggas d Pierre-Joseph Proudhon illa-d d tala-s n tikta.

Ass-mi idder di Mosku d Saint-Petersburg illa issuqul-d imarayen ilamniyen am Hegel d Fichte ar trusit. Di 1842, yusa ar tmurt n Lalman u si imi iwweḍ imlal n ilmeẓyen inelmayen n tmurt n llalmen di Berlin. Syin, idda ar Fransa anda imlal d Proudhon d George Sand u issen-d daɣen imnejla n tmurt Polonya. Si Paris, iruḥ ar tmurt n Swiss anda izdaɣ kra iseggasen u anda ikki u igar tamawt ama s tiga am tikti d ṭaqa n imussuten inelmayen.

Ass-mi akka I illa izdeɣ di tmurt n Swiss, anabaḍ n tmurt-a ira a t-isqarqer ar tmurt-is, tamurt n Russ. Bakunin yugi. U tigin-a ines tessassa as-d tukwsa n wayen isɛa, ama d axxam ama d ayen nniḍen. Di 1848, di tuɣalin-ines ar Paris, yura kra n wawalen d imsarɣiyen mgal tamurt n Rrus u dgha anect-a iwwi yas-d tufɣa si tmurt n Fransa, ittwaqerqer-d seg-s.

Amussu agrawliw n 1848 ifka yas abrid s wayes ikcem ar gar kra n trebbuɛa ifetlen arway d tektiwin ɣef tugdut. Ikki deg umennuɣ n Dresde n 1849 u dinna dɣa I ittwarez, “taɣdemt” teddem fell-as tamgart, u ittwarez “ar laxart”. Fkan-t, neɣ rran-t, s ifassen ttwaqnen, I udabu n tmurt n Rrus, win izemmemen fell-as tawwurt n tazult u I t-yuznen, kra issegwassen s yin, ar lka n usemmar n Siberya deg useggas n 1855.

Deg useggas n 1861, deg yiwen n ttriḥ i s-fkan I kra n wussan irwel ar tmurt n Japon, d Iwunak Idduklen u tagara ar tmurt n Lingliz. S yin idder akw tudart-is di Turuft, ladɣa di tmurt n Sswis. Di 1869 issali yiwet n tdukli tasertant: Tadukli Tanemlayt n Tugdut. Maca ugin as I tdukli agi ines anekcum ar tmenzut n Tagraɣlant Inemahalen (Internationale des travailleurs), nnan as tadukli inek ulac deg-s tirrebbuɛa tigraɣlayin. Dɣa assegwass nni, tebḍa Tdukli ya u wid illan ttekkin akw deg-s ddan ar Tagraɣlant Inemahalen iman nsen, myal yiwen ansi I ikka.

Di 1870 isseker-d ahetrwel d ummennuɣ di Lyon, maca ur issaweḍ sani n kra. Maca xas ilul-d din immut din umenniɣ-a, izga, kra iseggasen s yin, d amedya di Tɣiwant n Paris. Karl Marks d Friedrich Engles ufan as anamek diɣen: tasnaraft n tigellel.


is tssnt izd ... ?

'Aristot (s tegrigit Ἀριστοτέλης, 384-322 Qε) iga afilusuf agrigi. ilul g teddart n Stagire g tmurt n Tmaqdunit (Masedwan). Yezdeɣ g Atena, yella d anelmad n Platon g takadimit.

Awsat g Wikipidya

  • Tram ad tdrum? Ɣṛat ilugann d taratin, tḍfṛm aylli illan ɣ tasniwin n Tiwizi. Ur d iqqan uzmmem mac ittuwṣṣa sis
  • Awsat ɣ tirra n imgradn n Wikipidya s tutlayt Taclḥit af ad yimɣur uggar.
  • Iɣ tsɣawsat s tiwisi ɣ tirra n imnnitn, tẓḍaṛt ad nn taggʷt ɣ Tasna n Tiwisi.